ابوالقاسم فردوسی (۳۲۹ – ۴۱۶ هجری قمری) شاعر حماسه‌سرای ایرانی و سراینده شاهنامه، حماسه ملی ایران، است که ارزش های ملی گرائی را زنده میکند. فردوسی را بزرگ‌ترین سراینده پارسی‌گو دانسته‌اند که از شهرت جهانی برخوردار است. فردوسی را حکیم سخن و حکیم توس گویند.
مروری اجمالی بر زندگی فردوسی
فردوسی در سال ۳۲۹ هجری قمری در روستای پاژ، واقع در نزدیکی شهر طوس، خراسان امروزی، به دنیا آمد. پدرش از دهقانان ثروتمند روستا بود و او را برای تحصیل به مکتب فرستاد. فردوسی از همان کودکی به شعر و ادب علاقه‌مند بود و به زودی به یکی از بهترین شاعران زمان خود تبدیل شد.
فردوسی در سی سالگی کار بر روی شاهنامه را آغاز کرد. او در طول سی سال، با تلاش و پشتکار فراوان، شاهنامه را به نظم درآورد. شاهنامه مجموعه‌ای از داستان‌ها و روایات تاریخی و حماسی فارس است که از دوران اساطیری تا دوره ساسانیان را در بر می‌گیرد.
شاهنامه، مهم ترین اثر فردوسی
شاهنامه یکی از بزرگ‌ترین و ارزشمندترین آثار ادبی جهان است. این اثر، تاریخ و فرهنگ ایران را به تصویر می‌کشد و از نظر ادبی نیز دارای ارزش بسیار بالایی است. فردوسی در شاهنامه، از زبان شخصیت‌های داستان‌ها، پیام‌های اخلاقی و انسانی خود را به مخاطبان منتقل میکند.
آثار دیگر ابوالقاسم فردوسی
فردوسی علاوه بر شاهنامه، آثار دیگری نیز از خود به جا گذاشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به:
- مثنوی پندنامه اسدی
- مثنوی ویس و رامین
- مثنوی یوسف و زلیخا
- مثنوی رستم و سهراب
- مثنوی توس و طوس
وفات فردوسی در طوس
فردوسی در سال ۴۱۶ هجری قمری در شهر طوس درگذشت. آرامگاه او در شهر طوس، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران است.
نقدهایی بر عملکرد حکیم ابوالقاسم فردوسی
هرچند از نظر برخی علما نیز، سرودن شاهنامه دارای اشکالات ظریف و خاصی است. به عنوان مثال، در کتاب نوروز در جاهلیت و اسلام اثر آیت الله سید محمد محسن حسینی طهرانی میخوانیم:
فردوسی با سرودن این شاهنامه چه تاجی بر سر ما ایرانیان زده است؟ سی سال از عمر خود را صرف سرودن خوشگذرانی های رستم و زال و افراسیاب و سودابه و غیره و جنگ ها و لشکرکشی ها و خون ریزی ها و عیّاشی های پادشاهان و زر و زورمداران کرد برای چه و به چه منظور و دستاوردی؟
بسی رنج بردم در این سال سی *** عجم زنده کردم بدین پارسی
سرودن این اشعار چه دردی از دردهای این ملک و ملّت دوا نمود و چه تأثیری در ارتقای فرهنگ و اخلاق این مردم به جای گذارد؟! و شما چند نفر سراغ دارید که این شاهنامه را از اوّل تا به آخر خوانده باشد؟ و یا اگر خوانده باشد به فرهنگ و معنویّت و انسانیّت او کمک کرده باشد؟ حال این کتاب را در مقابل کتاب وحی الهی بگذاریم و ببینیم که آیا شمّه ای از آن تخیّلات و اوهام و قومیّت گرایی و نژادپرستی در آن یافت می شود؟